KAPANATACARAN
A.
Werdining tembung
Miturut paramasastra, kapanatacaran tegesipun
samukawis ingkang magepokan kaliyan punapa lan kados pundi manata cara utawi
lampah-lampahipun acara/adicara tinamtu.
Dene panatacara inggih punika paraga utawi piyantun ingkang tinanggenah nata
cara/acara/adicara. Bakuning ayahanipun inggih punika nglantaraken lampah
cak-cakanipun acara utawi adicara wonten ing pepanggihan, pasamuan, utawi
upacara ingkang sampun rinantam.
Kadayan dening ewah-ewahan jaman, papan sarta
kawontenaning upacara setunggal lan setunggalipun hanjalari ayahanipun
panatacara lajeng asring mingsad-mingsed. Panatacara kedah saged dados speaker, reader,
announcer, orator, master of ceremony, sutradhara, dhalang, lsp.
Wasising para nimpuna anggenipun badhe ngunggulaken panatacara ing bebrayan
lajeng nuwuhaken bedhahan-bedhahan anyar tumrap tembung panatacara. Kados sampun
kawuningan ing ngakathah, samangke panatacara ugi sinebat pranatacara / panata adicara / juru paniti
laksana / protocol / pambiwara / pangendhali wara / emsi, lsp.
Nitik katrangan kasebat nginggil cetha lan terwaca
bilih ayahan panatacara punika boten sadhengah tiyang saged nglampahi. Umpamia
saged, dereng temtu saged mrantasi damel kanthi pantes, luwes lan teges.
Pramila awit saking punika, tiyang ingkang kapiji minangka panatacara inggih
kedah mbudidaya nyekapi sarat-sarananing panatacara. Dene sarat sarana
panatacara punika arupi keprigelan basa,
matrap busana, tata karma, lan kawibawan.
B.
Basa
Basa punika sarana saha wahananing panggraita (cipta,
rasa, karsa) sarta sarana lung - tinampen gagasan antawisipun tiyang satunggal
lan satunggalipun. Awit saking punika, pangrakiting ukara ingkang sinebat basa
kedah nglenggahi ginanipun. Liripun tetiyang ingkang dipunajak rembagan saged
nampi punapa ingkang dipunaturaken. Murih
saged mapanaken basa ing kalenggahanipun prayogi basa ingkang kaginakaken
punika komunikatif - fungsional,
normative sarta kontekstual.
Komunikatif-fungsional tegesipun ngengetana basa makaten mujudaken sarana
lung-tinampen gagasan lan pangertosan, mila prayogi ngginakaken basa ingkang
limrah lan gampil dipunngertosi dening tiyang sanes. Normatif maknanipun cak-cakanipun basa kedah nengenaken
unggah-ungguh, tatakrama lan suba sita. Dene
kontekstual pikajengipun pangetraping
basa kedah jumbuh lan laras kaliyan swasana lan kawontenan panggina basa.
Supados basa kapireng endah nanging boten kathah
tembung Kawi-nipun, saged rinengga kanthi ngginakaken tembung andhahan (tembung
ingkang sampun ewah saking lingganipun tembung/asalipun) saha parikan, paribasan,
wangsalan, sanepa, pepindhan, lan sapiturutipun.
Wewujudaning basa makaten wonten ingkang arupi basa
lesan, basa sinerat, lan basa sasmita. Panatacara prayogi sanget bilih
nyumurupi prekawis punika.
Katrangan sapala
magepokan kaliyan wewujudaning basa inggih punika :
1. Basa lesan : basa
ingkang kawedharaken lumantar swanten kanthi leres lan trep. Kedah dipunenget :
a) Pangucaping
tetembungan tansah ngginakaken unggah-ungguh lan udanegara.
b) Panatacara limrahipun
ngginakaken basa awangun mudhakrama, arupi campuran basa krama lan karma
inggil.
c)
Klintuning pangetrap saha pangrakitipun basa badhe
ngirangi kawibawanipun panatacara.
d) Boten sedaya tembung
ngoko punika wonten tembung karma lan tembung krama inggilipun.
e) Wewatonipun ; sinten
ingkang dipunajak wawan ginem.
2. Basa sinerat : basa
ingkang winedharaken sarana seratan. Panatacara prayogi tepang kanthi sae basa
sinerat jalaran :
a) Racikaning
upacara/adicara ingkang kedah sinerat minangka gondhelan salebeting nyangkul jejibahan.
b) Panyerat tuwin
panyebating asma priyantun ing andharan sampun ngantos klentu.
3. Basa sasmita ; inggih
basa ingkang winedharaken sarana tengara, sae punika awujud solah bawa punapa
dene polatan.
a) Bebrayan Jawi ngudi
sanget dhateng lantiping panggraita/sasmita.
b) Panatacara
ngginakaken saha nampi basa sasmita.
c)
Lantiping panggraita saged gampil nampi karsaning
piyantun sanes.
C.
Busana
Busananing panatacara prayogi prasaja awit kaprasajan
makaten mujudaken kaendahan tanpa kedhok. Busana makaten nedahaken jiwaning
priyantun ingkang ngagem. Treping busana ingkang dipunagem saged kasrapat
sikeping priyantun ingkang ngagem. Nges miwah luwesing ageman pranyata akarya
resep saha amewahi kawibawaning pribadining pangagem. Leres sarta lepatipun
pangetrap nedahaken susila lan botenipun pangagemipun sarta endah nyengsemaken
lan botenipun kadulu ing ngakathah. Awit ngemutana bilih ajining sarira dumunung ing
busana.
Busana boten kedah mompyor / gumebyar, nanging kedah
jumbuh, trep, pantes lan jengkep. Sarehning ngagem ageman busana kejawen
jangkep, mila kedah leres ing pangetrapipun nyamping, wiron, wangkingan,
beskap, dhestar lan sanes-sanesipun. Tindakipun panatacara / piyantun ingkang
ngagem busana kejawen tartamtu kedah laras kaliyan agemanipun murih ngresepaken
ingkang mirsani (estetis).
Pangangeming busana prayogi jumbuh kaliyan wekdal,
kawontenan, ugi ingkang paring dhawuh.
D.
Tatakrami
Kajawi wasis babagan basa, paramasastra, ulat manis,
busana ingkang tumata, panatacara kedah nengenaken ing reh suba sita miwah
tatakrami. Kawruh kasusilan tansah kedah kaasta. Patrap rumangsa bisa prayogi
dipun singkrihi. Kedah bisa rumangsa boten rumangsa bisa. Boten ketingal
briga-brigi nanging tansah andhap asor.
Panatacara kagadhang saged mbudidaya ngempan-papanaken
pangandikan lan tindak tanduk punapadene busana ingkang kaagem ing salebeting
ngayahi wajib kanthi ngenut falsafah U-tri (Ulat, Ulah, lan Ucap).
Ulat, awerdi pasuryanipun panatacara ingkang sumeh. Ulah, tegesipun tandang
tandukipun panatacara boten wigah-wigih
sajak ngungasaken kuwasisanipun. Wondene ucap pikajengipun wicaranipun panatacara kedah alus
E.
Wibawa
Wibawa utawi kawibawan makaten mujudaken kekiyatan ingkang
kadarbe dening satunggaling priyantun ingkang kuwawi mikat dhateng jiwaning priyantun sanes, satemah priyantun
kasebut kepencut ngetut lampahing gagasanipun. Ing basa anyar wibawa saged
kajajaraken kaliyan bedhahan : kaluhuran, kamulyan punapa dene kasekten,
Miturut kawruh kajiwan wibawa kapilah dados wibawa
asli, wibawa sepuh, lan wibawa pangkat. Wibawa asli inggih punika wibawa
ingkang kabekta wiwit lair; wibawa sepuh
inggih punika wibawa ingkang kadayan saking umuripun; dene wibawa pangkat,
tegesipun wibawanipun piyantun ingkang dipun sepuhaken. Dipunsepuhaken karana
pangkat utawi kuwasisanipun.
Panatacara prayogi mbudidaya murih kawibawan ingkang
tumemplek wonten ing sariranipun saged tetep langgeng sinaosa pakaryan ingkang
sinengkuyung sampun rampung.
Kajawi saking punika supados kuwawi jumeneng minangka
panatacara kados kasebat nginggil, prayoginipun kersa hanggladhi dhiri kanthi
tansah ngugemi saptama. Babaranipun inggih punika :
1. Magatra : bleger wewujudan, rupa; adi ing sarira, edi ing
busana; trep, pantes, lan jangkep
2. Malaksana : tindakipun sapecak sajangkah tinata runtut; luwes
mrabawa; manteb; boten ingah-ingih, boten wigah wigih.
3. Mawastha : jumeneng jejeg, boten kendho, boten dhoyong; let
antaraning pada boten keciyuten boten kewiyaren.
4. Maraga : boten rongeh,
boten edheg, boten gemeter; anteb anteng, ebahing sarira, mustaka, pasemoning
wadana nggambar jatining wigati.
5. Malaghawa : trampil trengginas, boten ngleler, boten angas
gas-gasan, Cag-ceg sembada ing karya.
6. Matanggap : tanggap salwiring swasana, saged nawung kridha jumbuh
kaliyan suwasana, saged damel regeng sumringah, saged nawung dhuhkiteng wardaya
raos bela sungkawa.
7. Mawwat : anteb, manteb,
tatag, tangguh, tanggon, tanggel jawab wiwit purwa, madya, ngantos
paripurnaning karya.
F.
Sarana Makarya
Sarana makarya kaperang dados kalih, inggih punika ;
ingkang kasat netra tuwin boten kasat netra. Ingkang kasat netra kadosta :
busana jangkep, CD / kaset, mike, dlancang cathetan, lsp. Babagan busana sampun
katur ing ngajeng. Kajawi busana panatacara prayogi nyawegakaken CD / kaset
ingkang badhe kaginakaken. Jalaran njagekaken dhateng juru sound system
tartamtu nguwatosaken.
Sarana makarya ingkang boten kasat netra inggih punika
arupi kagunan / kuwasisan kados ingkang sampun katur nginggil.
G.
Papan lan Swasana
Panatacara sageda mindeng papan ingkang prayogi kagem
ngayahi gati sarta ninthingi swasana ingkang prelu eguh pratikel tinamtu. Kadosta,
swasana regeng punapa sripah; siyang punapa dalu; kawontenanipun para tamu;
kasaweganipun paraga sanes; kasaweganipun pasugatan, lsp.
H.
Cak-cakanipun pakaryaning
panatacara
Prayogi migatosaken lan mbudidaya pratelan ing ngadhap
punika :
1) Panatacara sampun
rawuh ing dhapukan panitya utawi pamijining ayahan murih mangertos
cengkoronganing gatining acara/adicara.
2) Mangertos
urut-urutaning tuwin peprincen adicara
3) Adicara punapa,
sinten ingkang tanggel jawab, sinten ingkang ngayahi, kados pundi cak-cakanipun
lan ubarampenipun, wekdalipun lsp
4) Panatacara sageda
ngacarani sadaya acara/adicara
5) Panatacara sageda
mratelakaken utawi nyebat samukawis kanthi leres lan trep (umpami babagan :
asma, gelar, alamat, lsp )
6) Panatacara tumanggap
tuwin nuhoni karsanipun pamangku gati
7) Panatacara tumanggap
tuwin nyembadani tuntutanipun pamurbeng pahargyan
8) Panatacara mamrih
tumataning pahargyan tuwin sageda amurba swasana
9) Panatacara prayogi
sinartan paraga bantu
CENGKORONGAN DHAPUKANING
PARAGA HAMONG KARSA TEMANTEN
A.
Kridhatama : |
|
|
1)
Parampara |
: |
|
2)
Pangarsa |
: |
|
3)
Panyitra |
: |
|
4)
Kahartakan |
: |
|
|
|
|
B.
Kridalaksita |
|
|
1)
Pranata Lampah |
: |
|
2)
Pangendhaliwara |
: |
|
3)
Juru Sedhahan |
: |
|
4)
Juru Laksana
(Perlengkapan) |
: |
|
5)
Juru Pangrenggasasana |
: |
|
6)
Juru Pranatasasana |
: |
|
7)
Juru Among Tamu |
: |
|
8)
Juru Pustaka |
: |
|
9)
Juru Boga |
: |
|
10) Juru Photo / Video Shooting |
: |
|
11) Juru Wahana |
: |
|
12) Juru Wacana : |
|
|
a. Sesulih Pamangku Gati |
: |
|
b. Pasrah Penganten |
: |
|
c. Panampi Pasrah Penganten |
: |
|
13) Juru Wiraya (Pangapit) |
: |
|
14) Juru Baya (Katentreman/Keamanan) |
: |
|
15) Juru Nikah : |
|
|
a. Pengulu & Modin / PPN |
: |
|
b. Khotbah Nikah |
: |
|
c. Seksi |
: |
|
d. Pamaos Ayat Suci lan Juru Jarwa |
: |
|
16) Juru Rias Penganten |
: |
|
17) Paraga Mirunggan : |
|
|
a. Patah kembar |
: |
|
b. Satria Kembar |
: |
|
c. Putri Dhomas |
: |
|
d. Pager Ayu / Bagus |
: |
|
e. Subamanggala |
: |
|
f. Mapag Besan |
: |
|
TULADHA SAPALA
( Babaring Atur
Panatacara ing Pawiwahan - Pahargyan Lenggah )
Purwakaning
Pahargyan
Assalamu’alaikum
warahmatullahi wabarakatuh
Nuwun, kula nuwun.
Lumintuning
pudyastawa saking Gusti Ingkang Maha Asih ambabar daya pangaribawa ingkang
tumanduk dhumateng para kawula dasih. Kacihna ing ari punika, panjenengan
sedaya lan kula pinarengaken kempal manunggal kanthi karaharjan, katentreman,
kabagyan, sarta kabagaswarasan.
ü
Para pinisepuh, para sepuh, sesepuh, ingkang satuhu
pana ing kawruh lebda ing pitutur, ingkang dhahat kinabekten.
ü
Para alim ulama ingkang ing siyang ratri tansah
sumandhing pustaka suci wahyuning Illahi, ingkang dados panuntun kiblating panembah.
ü
Para pangemban pangembating praja, satriyaning nagari
ingkang sinuba ing pakurmatan.
ü
Para sarjana sujana ingkang hanampi wahyuning
kasutapan ingkang satuhu bagya mulya.
ü
Para tamu kakung miwah putri ingkang satuhu luhuring
budi.
ü
Sumrambah para kadang wreda-mudha ingkang magya mulya.
Langkung rumiyin
sumangga kula dherekaken manengku puja wonten sahandhap pepadaning Gusti
Ingkang Hamurbeng Dumadi, mugi tumapaking gati wiwit purwa, madya dumugining
wasana kinalisaken ing rubeda lan sambekala.
Keparengna ing
ari punika, Raditya Manis/Minggu Legi katiti surya kaping tiga likur Desember warsa
kalih ewu kalih welas, kula ingkang tinuding
jejer ndherekkan pawiwahan tuwin pahargyanipun Nimas Ayu Siti Wulandari putra putri kinasih saking Bapa - Ibu H. Kusumahadi
ingkang pidalem ing Margi Sidoluhur angka selawe, Kel. Wonosari, Kec. Ngaliyan, Kota Semarang,
ingkang jinatukrami kaliyan Anak Mas Teguh
Raharja
putra kakungipun Bapa - Ibu Sastra Widagdo
ingkang pidalem ing Margi Merbabu angka selikur, Kel. Pulisen, Kab. Boyolali,
ngaturaken menggah urut rantamaning adicara.
Titilaksana ingkang
kapisan
nuwuninggih Pambuka, kalajengaken adicara kaping kalih, lumarabing sri
atmaja pinangantyan putri wonten ing samadyaning sasana pawiwahan arsa
lenggah ing dampar pinasri.
Adicara kaping
tiga, praptaning putra temanten kakung saking sasana palereman tumuju
sasana pawiwahan kalajengaken adicara kaping sekawan nuwuninggih pasrah
tampi.
Paripurna pasrah
tampi tumuli kalajengaken adicara kaping gangsal inggih punika adicara
adat
panggih, rinakit singep - sindur, krobongan, mapag besan
miwah sungkeman, ingkang mangke badhe kapratitisaken juru pangrengga
busana-pangadi sarira nuwuninggih Ibu
Hj. Anissa Komariyah.
Wondene adicara kaping
enem hanenggih atur pambagyaharja.
Atur
pambagyaharja paripurna, tumunten lumadi adicara ingkang kaping pitu nuwuninggih kirab
kanarendran.
Sasampunipun
temanten sarimbit purna hangrucat busana kanarendran, hangagem busana
kasatriyan, rinonce adicara Kirap kasatriyan minangka adicara
ingkang kaping wolu.
Saparipurnaning
kirab, pinangantyan sarimbit lenggah jajar malih ing kursi pinasri tumuli rinakit adicara kaping sanga inggih
punika adicara Sabda Tama ( utawi saged
kaadanan acara Hastungkara ).
Mracihnani paripurnaning
pahargyan wonten ing siyang / dalu punika menawi pinangantyan sarimbit,
pamangku gati miwah besan sekaliyan garwa sampun jengkar saking sasana rinengga
jumeneng
wonten sangajeng wiwaraning sasanaharja.
Makaten sagung
para tamu kakung miwah putri ing tuhu minulyeng budi, reroncening adicara
ingkang badhe hangrenggani pawiwahan ing wanci punika.
Salajengipun,
kanthi tansah hanyadhong pangayoman dhumateng Gusti Ingkang Maha Wasesa, mugi
lakisitaning gati wiwit purwa, madya
dumugi wasana lulus raharja kinalisna ing rubeda lan sambekala.
Keparengna
upacara tumumuli badhe kula adani. Katur dhumateng para rawuh, mugi wonten
kepareng panjenengan sedaya lenggah kanthi mardikaning penggalih, hangrantu
adicara salajenhgipun, nuwun.
Aturipun panatacara badhe mijilipun temanten putri
Para rawuh
kakung miwah putri ingkang winengku ing suka basuki, sampun wonten sasmita,
pinanganten putri sampun purna anggenya hangrasuk busana hangadi sarira.
Keparenging karsa nedya marak lenggah ing sasana rinengga.
Katur ingkang kinurmat
juru pangadi busana keparenga hamratitisaken adicara punika. Katur juru panata
gendhing keparenga hangiringi kanthi larasing gendhing Ktw. Sekarteja Laras Slendro Pt. Manyura, sumangga.
Panyandra mijilipun temanten putri manjing ing sasana rinengga
Binarung swaraning
pradangga munya hangrangin, hambabar Ketawang Sekarteja, kaya-kaya asung
pambagya marang penganten putri ingkang binayangkare mijil saking tepas wangi arsa
manjing samadyaning sasana rinengga.
Kawuryan ana
teja angenguwung mencorot cahyane, lah punika ta tejane sang sitoresmi ya sri
atmaja temanten putri. Sampating busana ingkang hangemba busananing prameswari
nata, tinon saking mandrawa kawuryan abyor mompyor pating galebyar pating
calorot pindha kartika sulih sasana.
Meloking wadana
katon sumunu agilar-gilar pindha kencana binabar. Palarapan nyela cendani
sinungging pepaes awarna kresna. Rikma anjanges kekes cecundhuk wulan
tumanggal, den supit centhung kanan miwah kering lir peksi jiwa-jiwa. Sunaring netra andamar kanginan.
Hangagem puspita
rinonce ing ukelira, sinampiraken ing pamidhangan kanan, lamun katiyubing samiranda
manda kongas gandane hangambar arum hangebeki sajroning sasana pawiwahan. Tindakira
sri atmaja temanten putri hamucang kanginan, lengkeh-lengkeh pindha sardula
lupa, sapecak mangu satindak kendel pangudasmaraning driya ingkang dereng
kawijiling lesan hangrantu praptaning mudha taruna kang dadi geganthilaning
nala.
Prapteng unggyan
kang tinuju dening panganthining panganten putri ingkang pinaragan dening Ibu Dewi miwah Ibu
Fitri mustikaning
pawiwahan gya kakanthi kalenggahaken ing dampar rinengga, hangrantu laksitaning
adicara kang wis tinata.
Nalika semana,
kawistara sri pinangantyan wus lenggah anggana raras.
Aturipun panatacara sasampunipun penganten putri lenggah
Sagung para
rawuh ingkang winengku ing pakurmatan, kawistingal sri atmaja temanten putri
sampun lenggah anggana raras ing sasana adi. Lamun cinitra ing ukara semu
kuciwa ing wardaya, kaya-kaya hangrantu praptaning satriya mudha kang dadya
geganthilaning nala.
Awit saking
punika, jumbuh kaliyan adicara ingkang sampun rinakit badhe lumaksita adicara
kaping tiga nuwuninggih praptaning putra temanten kakung saking wisma palereman
ingkang kakanthi Bapa
Sarjono
miwah Bapa Suwito.
Parandene
minangka pangarsaning lampah nuwuninggih Bapa Santoso Budaya.
Katur dhumateng
para panawung kridha kasumanggakaken
Panyandra praptaning temanten kakung
Ginupit
swaraning gangsa hambabar Ladrang Wilujeng. Ing pangajab mugi tindakipun
pinanganten kakung tansah hamanggih wilujeng sepen hing pambeng. Tanggap ing
sasmita risang pinanganten kakung, dupi pirsa lamun wus tinengga dening garwa
kang dadi pepudyaning nala, daya-daya jengkar saking wisma palereman arsa manjing
ing sasana pawiwahan.
Tan pantara
dangu, saking gapuraning sasana pawiwahan, kawistingal gumebyaring cahya pindha
teja kinuwung prabawa. Saya dangu saya cetha, saya caket saya ngalela. Pranyata
punika tejane panganten kakung ingkang binayangkare mijil saking wisma
palereman, kinanthi manjing sasana pawiwahan.
Gumebyar busananing
pinangantyan kakung, tinaretes benang
sotya ingkang hangemba busananing nata. Dampyak-dampyak ingkang samya lumaksana
hambayangkare tindakira penganten kakung, pinaragan dening para kadang sentana
miwah warga wandawa.
Temanten kakung
anggenya lumkasana lengkeh-lengkeh pindha sardula lupa, riak hangajah ngoling,
sapecak mangu satindak kendel semu hangungun hanguningani eden-eden ingkang
hangrenggani tawinging wiwara kang dumadi saking pradapa mancawarna.
Nalika semana
tindakira wus unggyan kang tinuju, temanten kakung miwah pangiring lampah gya kendel
wonten ing wiwaraning sasana pawiwahan, keparenging sedya hangrantu adicara
pasrah-tampa.
Aturipun panatacara badhe pasrah-tampi
Para rawuh
kakung miwah putri ingkang sinuba ing pakurmatan,
Putra temanten
kakung miwah para pangiring ingkang dipunpandhegani Bapa Santoso Budaya
sampun kandheg
ing sasana pasrah tampi. Punika mracihnani badhe lumadi adicara pasrah-tampi.
Babaring
pangandikan saking kulawarga agung Bapa-Ibu Sastra Widagdo badhe
kasarira Bapa Santoso
Budaya, parandene atur waluyan saking Bapa-Ibu H. Kusumahadi sakulawangsa badhe lumantar Bapa Sudarmo.
Katur dhumateng
ingkang kinurmat Bapa
Santoso Budaya
miwah Bapa Sudarmo kasumanggakaken
Paraga
pangandikan pasrah jumeneng aben - ajeng kaliyan paraga atur panampi.
(kaprayogekaken sembah kalbu langkung rumiyin saderengipun ambabar
pangandikan)
Aturipun panatacara sasampunipun pasrah-tampi / badhe panggih
Wijang gamblang
pangandikan, terang terwaca ambabar gatining sedya. Sampun paripurna pangadikan
saking priyagung kekalih kanthi tatas lan titis. Salajengipun badhe kaadanan
adicara adat panggih, krobongan tuwin sungkeman.
Awit saking
punika, katur dhumateng ingkang kinurmat Ibu Hj. Anissa Komariyah minangka juru sumbaganing temanten, keparenga
hamratitisaken lampahing adicara adat panggih.
Panggihing
temanten sarimbit kairing ungeling canthoka munya arebat sekaring balimbing ing
warih.
(mungel gendhing “Kodhok Ngorek”
kalajengaken Ktw. Larasmaya Pl. Brg.).
Panyandra adat Panggih
Reep tidhem
premanem, datan ana sabawane walang
salisik, bebasan ron-ronan tan ebah awit samirana datan lumampah. Kang kapyarsa
hamung swara pradangga Lokananta kang ngumandang ing saindhenging sasana wiwaha,
awit kena daya pangaribawa ingkang samya binoja krama.
Wus dumugi
wahyaning mangsa kala, dhumawahing kodrad saking panguwaosing Gusti Ingkang
Hamurbeng Rat. Nalika semana ana titahing Gusti ingkang asipat jalu miwah
wanita ingkang arsa hanetepi jejering ngagesang, ngancik alaming madya,
hamestuti ila-ila ujaring para kina ingkang pinundhi-pundhi, sarta angleluri
laksita harja, nulad edi endahing budaya luhung.
Nalika semana
pinanganten kakung lumaksana hanuju mring sasana piniji, makaten ugi
pinangantyan putri jengkar saking palenggahan arsa hamapag rawuhipun ingkang
raka-garwa. Lon-lonan anggenira lumaksana pinanganten kekalih, pratanda suka
hanengenaken mring rasa pangati-ati.
Dupi wus samya
caket anggenira lumaksana, temanten kekalih samya apagut tingal. Tempuking
catur netra handayani rasa pangaribawa ingkang mahanani manunggaling cipta,
rasa miwa karsa.
Tumuli kumlawe
astane samya abebalangan gantal, kinarya pralambang manunggaling sih-katresnan
jati pinangantyan kekalih. Gantal ingkang binalangaken dening temanten kakung
winastan gondhang tutur, parandene
gantal kang binalangaken dening temanten putri winastan gondhang kasih.
Gantal kinarya
bebalangan dumados saking sedhah lininting tinangsulan lawe wenang, sarta pinilih
suruh ingkang matemu rose, mengku werdi sinandi :
·
Suruh, sanadyan dinulu beda lumah lawan kurebe,
parandene lamun ginigit padha rasane. Sanadyan kang sajuga priya kang sawiji
putri, lamun wus manunggal tekade, bisa manunggal cipta, rasa miwah karsane,
pinasthi jatukramane.
·
Tinangsulan lawe wenang awarna seta, werdiniupun
sasampunipun tinangsulan ing akrami, dadya paningset ngggenira bebrayan, datan
nalisir saking angger-ugering kautamen.
·
Pinilih suruh kang matemu rose, mengku werdi mugi
temanten sarimbit manunggal lair batine, widada kang sinedya, lestari kang
kaesthi, jumbuh kang gunayuh.
Pinangantyan
kekalih nuli hanyaketi antiga caketing bokor kencana minangka wadhahing sekar
setaman. Sigra antiga tinapak ing padaning temanten kakung, pecah sanalika.
Sayekti kinarya pralambang tekade, anggenya badhe mecah saking panggulawenthahing
rama-ibu, arsa madeg balewisma mandhireng pribadi, kinarya sarana tumangkaring
wiji murih lestarining tumuwuh.
Temanten putri
daya-daya hanjengku sarwi sumembah, tumuli amijiki samparanipun ingkang raka-garwa.
Punika pratandha prasetyanipun temanten putri anggenya badhe setya bekti
dhateng guru nadi, asih mring sesami, sarta reresik lair trusing batos, datan
lirwa tansah sumembah mring Gusti Kang Maha Suci.
Nalika semana
pinangantyan kekalih sampun jemeneng jajar akekanthen asta, tumunten sinengeban
sindur dening ingkang ibu, parandene rama ing ngarsa angasta poncoting sindur gya
kakanthi tumuju sasana rinengga ya kursi palakrama.
Kawistingal
lon-lonan lan kebak ing pangati - ati anggenira lumaksana, Bapa H. Kusumahadi hanganthi temanten
kekalih tumuju sasana rinengga. Sayekti kinarya pralampita bilih bebrayanipun
temanten sarimbit tansah tinuntun dening reh darmaning palakrami, jumbuh
paugeraning agami, nagari miwah adad tradhisi.
Wus prapteng
unggyan kang tinuju, hanenggih kursi palakrami, sindur gya linolos, Juru
Sumbaganing temanten tumuli mratitisaken
adicara
bobot timbang.
Bapa H. Kusumahadi gya lenggah ing dhampar pinasri, temanten sarimbit
pinangku dening ingkang rama. Kawijil pangandikanipun Ibu Hj. Kusumastuti,
nyuwun pirsa dhumateng ingkang garwa :
Ibu Hj. Kusumastuti :
“Pripun Bapakne, abot pundi anake saklorone?”.
Bapa H.
Kusumahadi : “Padha bobote Bune, ora ana
bedane”.
Imbal wacana Ibu Hj. Kusumastuti kaliyan Bapa H. Kusumahadi anggambaraken
katresnanipun dhumateng putra temanten kekalih boten wonten bentenipun, arsa
karengkuh sami boten badhe emban cindhe emban siladan, badhe karengkuh kadidene
putra pribadi.
Paripurna
adicara bobot timbang, tumuli kaadanan adicara tandur utawi tanem.
Putra temanten
kekalih kalenggahaken ing kursi palaminan, candrane pindha raja tuwin
prameswari. Upacara punika kinarya pralambang, bilih ing bebrayan agung kalamun
nandur kabecikan bakal ngundhuh kabecikan, parandene kalamun nanem awon ugi
bakal nukulaken ingkang awon.
Salajengipun
badhe lumadi adicara kacar-kucur. Kawistingal temanten
kakung ngasta klasa bangka minangka wadhahing ubarampe kacar-kucur. Ubarampe kacar-kucur dumados saking uwos
jene, kedhele pethak, kedhele cemeng, kacang ose lan tholo, kemiri gepak miwah
arta receh. Sedaya ubarampe kasuntak ing pangkonipun temante putri ingkang
sampun siyaga hanampi kanthi linambaran mori.
Punika minangka
wewarah dhumateng ngagesang , bilih jejering kakung kedah dados guruning bale
wisma, paring guna kaya nyekapi kabetahan bale wisma. Semanten ugi temanten
putri ingkang nampi tansah sageda dados garwa ingkang ngrigenaken guna kaya
kanthi gemi, nastiti, ngati-ati.
Adicara kacar-kucur
paripurna tumunten kalajengaken dhahar kembul. Pinangantyan sarimbit
samya dhahar kembul, dulang dinulang kinarya pralambang prasetyanipun,
tu-biyantu, mad-sinamadan, kekalihipun
nedya sebaya papa sebaya mulya. Pahit getiripun agesang badhe karaosaken
sesarengan.
Sasampunipun
dhahar kembul utawi dhahar walimah, adicara salajengipun nuwuninggih ngunjuk
tirta wening. Temanten kekalih kawistingal ngunjuk toya wening mengku
sasmita mugi anggenipun mangun bale
wisma lelumban ing madyaning bebrayan, sadhengah tindak- tanduk, muna - muni tansah linambaran ati kang wening sinartan
paminta dhumateng Gusti Kang Maha Suci.
Aturipun panatacara badhe mapag besan
Paripurna
tumapaking adicara adad panggih miwah krobongan, sampun wonten sasmita bilih
besan sarimbit panjenenganipun Bapa - Ibu Sastra Widagdo
kepareng badhe rawuh.
Awit saking
punika katur dhumateng ingkang kinurmat Bapa
Wasita sekaliyan garwa, keparenga jengkar saking sasana lenggah tumuju
ing sasana palereman handherekaken besan sarimbit manjing ing sasana rinengga
arsa nampi sungkemipun para putra.
Rawuhipun besan
adamel suka ing wardaya Bapa H. Kusumahadi sekaliyan garwa
sumarambah putra temanten kekalih. Rawuhipun besan sarimbit andadosna jampi
kapangipun. (Ldr. Kapang-kapang)
Panyandra mapag besan
Wus kawuryan
besan sarimbit jengkar saking wisma palereman, kekalihipun tindak reruntungan
kadherekaken paraga piniji nuwuninggih Bapa
Wasita sekaliyan garwa.
Ing wardaya
kaya-kaya kepingin malumpat, rebat rikat arsa paring pangestu dhumateng kang
putra, miwah raos kapang dhateng besan sarimbit. Dupi pirsa besan kepareng
rawuh, Bapa H. Kusumahadi sekaliyan
garwa daya-daya jengkar saking palenggahan arsa hamapag rawuhipun besan.
Gantya kang
winuwus, nalika semana para priyagung catur samya ajejawat asta. Bapa H. Kusumahadi sekaliyan garwa
asung pambagya tumuli Bapa Sastra Widagdo sarimbit
kadherekaken lenggah ing sasana piniji.
Aturipun panatacara badhe sungkeman
Para tamu kakung
miwah putri ingkang winengku ing kabagyan. Para pepundhen catur sampun lenggah
ing sasana piniji, siyaga hanampi sungkeming para putra , awit saking punika
badhe lumaksana adicara sungkeman.
Katur ingkang
kinurmat Ibu Hj. Anissa
Komariyah
minangka juru sumbaganing temanten, keparenga hamratitisaken sungkeming
temanten sarimbit.
Panyandra sungkeman
Dupi pirsa lamun
para pepundhen catur wus lenggah jajar ing sasana piniji, temanten sarimbit
daya-daya lengser saking palenggahan gya mangarsa ngaturaken sungkem dhumateng
ibu-rama.
Repepeh-repepeh
pindha sata matarangan, ngabyantara sumungkem ing jengkunipun tiyang sepuh.
Wadana tumunmgkul yayah konjem ing bantala, tangkeping asta sumembah, sinartan
heninging cipta anyadhong pangastawa saking ibu-rama.
Gilir gumanti
temanten sarimbit hangaturaken sungkem dhateng pepundhen catur, nyuwun agunging
pangapunten sedaya kalepatan, awit tansah adamel repotipun tiyang sepuh.
Ngaturaken agunging panuwun sarta nyuwun pangestu arsa lelayaran ing samodraning
bebrayan.
Senadyan lir sinendhal
mayang penggalihipun ibu tuwin rama dupi hanampi sungkeming para putra,
parandene para pepundhen catur samya paring donga pangestu mring putra temanten
sarimbit.
Mugi-mugi anggenipun
mangun bale wisma, lelumban ing madyaning bebrayan tansah amanggih kabagyan,
katentreman, jumbuh kang ginayuh, dadi kang kaesthi, sembada kang sinedya.
Aturipun panatacara badhe pambagyaharja
Sampun paripurna
adicara sungkeman utawi ngabekten, salajengipun pamengku gati arsa atur
pambagyaharja dhumateng para tamu. Esthining driya Bapa H. Kusumahadi nedya lumarab matur pribadi, parandene kabekta
saking raos bombong saha bingahing manah, satemah tan saged kawijil aturipun
hamung kandeg ing madyaning jangga. Awit saking punika atur pambagyaharja badhe
kasarira Bapa Suprayitno. Katur
dhumateng ingkang kinurmat Bapa Suprayitno,
keparenga jengkar saking pelenggahan jumeneng ing sasana sabda, jinajaran Bapa Bambang tuwin Bapa Ikhsan, sumangga.
----Paraga
Atur Pambagyaharja medharsabda----
Aturipun panatacara badhe kirab kanarendran
Para tamu kakung
miwah putri ingkang minulyeng budi. Sampun sawetawis temanten sarimbit anggenya
lenggah ing kursi pinasri. Keparenging karsa nedya manjing ing panti busana
ngrucat busana kanarendran gya hangrasuk busana kasatriyan.
Jengkaring
temanten sarimbit lamun cinadra kadya
Sri Narendra kang arsa tedak mring kawulanira. (mungel Ktw.
Langengita Srinarendra)
Panyandra kirab kanarendran
Rampak runtut
swaranya hanganyut-anyut, lah punika ta wau swaraning pradangga, ambabar
Ketawang Langengita Srinarendra, umiring tindakira mustikaning pawiwahan, sekaring
pahargyan anenggih sang pinangantyan sarimbit, ingkang arsa kirab, nulad adi
endahing budaya.
Lamun cinandra
lampahing kirab, kang lumaksana ing ngarsa hanenggih sang subamanggala, juru
panitising lumaksana ingkang pinaragan dening Bapa Hadi Prabawa.
Dhasar piyantun sampun cekap yuswa, dedeg pidegsa, pangawak pradata, sembada
ing driya tan mingkuh salwiring kewuh, bangkit angentasi karya. Kasembuh wiwit
nalika timur mula anggung ginunggung, ginala-gala ingulig marang pepoyaning
kautamen, mila boten mokal kalamun ta anggenira kapiji minangka pangarsaning
kirab ya subamanggala, anggung anengenaken mring kasusilan miwah subasita.
Kautamaning sang Subamanggala saya ngalela, kacihna lebda ing edi endahing
biudaya, katitik anggenira mangarsani kirabing temanten, tumapaking pada,
ebahing mustaka, luwesing asta, tinata runtut nut wiramaning gangsa. Kawuryan
wadana madhep pandulu tumungkul ing bantala, sakedhap-sakedhap asta
ngapurancang.
Sawurining sang
subamanggala, katingal ana jejaka tumaruna lumaksana jajar, busana kembar sarwi
jenar, wadana ambabar bingar, andadosna pra kenya samya kumesar andulu bregase
satriya kembar. Lah punika ta ingkang winastan manggalayuda, ya pratiwa
manggala, ya talangpati ugi sinebat satriya kembar. Jroning lumaksana tansah
mabukuh prayitneng kewuh, hanjagi kayuwananing sang pindha nata. Satriya
kekalih samya bagus pasuryane, sembada salirane, pramila pantes lamun kinarya
bebentenging Sri Nata sajroning lumaksana. Sinten ta ingkang piniji minangka
Talangpati? Hanenggih Dhimas Joko
miwah Dhimas Sembada.
Kang lumampah
sawurining manggalayuda, ana warara alit jajar kalih, punika ta warnanira patah kembar. Wara alit
kang taksih prasaja, nadyan lumaksana semu pepeka, parandene datan dadya
kuciwa, malah akarya sengseming nala.
Sinigeg kang
winursita gantya kang rinumpaka,
Abyor mobyor,
pating galebyar pating pancurat busanane kang apindha nata, lamun cinandra
pindha daru alelana. Pinangantyan kakung ngangem busana narendra, makutha
awarna kresna pinalipit ing rukmi, asesumping sekar kanthil, sangsangan rukmi
carob wor kalawan sangsangan mlathi
rinonce, busana awarna kresna sinulam benang kencana pinentha roning
gadhung hamalengkung, prabane angenguwung. Paningset cindhe winangun sekar mancawarni,
epek baludru sinulam benang kencana, wimbuh mungguh amantesi. Nyangkelit
wangkingan warangka waladrang, rinengga puspita adi rinonce satekem gedhene,
angalewer, ebah-ebah kinarya lumampah hanambahi gagah. Nyamping pinarada ing
kencana tinaretes, gumebyar anelahi. Canela warna kresna rinenggeng sesotya,
pating galebyar kinarya lumaksana, pindha sirahing nagaraja ingkang nuju tapak
maruta.
Kuwung-kuwung, akekuwung hambabar teja
manda-maya, ya tejaning sang sitoresmi ya temanten putri, pranyata tan kuciwa
memanise, meloking wadana sumunar agilar-gilar, angelam-lami pindha kencana
binabar. Palarapaning temanten putri sinungging pepaes awarna kresna, ireng,
meles, menges, anjanges pantes. Sasolahe milangoni, rinengga
ing busana kang edi,
ngagem cundhuk mentul cacah
pitu tinarates
sesotya kang tansah
ebah-ebah kinarya lumampah, kalamun cinandra kadi anggane wong ayu kang angawe-awe kekasihe. Ukel rinengga ponang
puspita endah kawuryan asri yen dinulu.
Sangsangan rukmi miwah mlathi tumibeng jaja,
satuhu karya lam-laming kang samya humiyat. Kebayaknya awarni langking sinulam
benang kencana kembar padha irenge kaliyan busanane temanten kakung. Cetha
kalamun panganten sarimbit wus nunggal
cipta, rasa lan karsa. Mila jroning lumaksana tansah rapet supeket gegandhengan asta
datan ginggang sarikma
pinara sasra.
Cat-kicating
pada jumangkah gumebyar dening rengganing canela kang sarwa sesotya, asri
dinulu.
Lumaksana
jajar kalih dhampyak-dhampyak, punika ta warnanira para warara pangiringing lampah ingkang pindha putri
dhomas. Pinilih para kenya ingkang maksih rumaja putri, sulistya ing warni,
mumpuni ing kardi, dhasar merak ati, upamia puspita nedheng-nedhenging mekarsari, nulad
mring laksitaning pra putrid pinunjul ing nguni, bekti tresna ing sesame.
Maneka warna busanane kadya puspita hanjrah salebeting taman.
Ingkang lumaris sawuntatira, para kadang warga wandawa, sami-sami sarimbit
kalayan garwa, tansah jumurung hangiring kirabing panganten
sarimbit. Ingkang tansah tut wuri handayani lampahing panganten kekalih,
minangka pethiting lampah,
rama lan ibu ingkang hamengku gati. Bombong sarta birawaning manah, dene
atmajane wus kalampahan jinatukrama ing kakung kang wus dadya antebing ati sarta kaidini dening pra sepuh anut reh satataning
nagari, agami miwah
tradhisi. Ugi paring pangestu sagungpara tamu.
Pramila jroning lumaksana pethiting lampah
tansah asung pepuji ing salebeting kalbu dhumateng Gusti Kang Maha Agung,
mugi-mugi berkah lan pangestuning para sepuh, para tamu andayanana mring sri penganten sarimbit.
Aturipun panatacara badhe kirab kasatriyan
Sagung para
rawuh, sampun wonten sasmita bilih temanten sarimbit sampun purna anggenira
ngrucat bucana kanarendran, angrasuk busana kasatriyan, pramila pinangantyan
sarimbit badhe mijil saking panti busana manjing malih hing sasana rinengga.
Kanthi makaten mracihnani lumadining Kirab Kasatriyan.
Tindakira
temanten sarimbit hanggung sinuba-suba
ing marga (mungel Ktw. Subakastawa).
Panyandra kirab kasatriyan
Wus tinarbuka wiwaraning
sasana busana, kumenyar asung prabawa. Lamat-lamat kapiyarsa larasing gendhing Ktw.
Subokastawa. Tan pantara
dangu, katingal Sri atmaja pengantern sarimbit dening Ki Subamanggala gya
kakirabaken manjing
madyaning sasana pahargyan.
Tataning lampah sajuru-juru kadya napak tilas tataning
kirab sakawit. Ingkang lumaksana ing ngayun nenggih sang subamanggala,
sumusul sawingkingipun sang manggalayuda. Datan kantun Patah sakembaran,
ingkang tan keri kalayan kepete.
Sawingkingipun patah, punika ta warnanira pinanganten
sarimbit, kang wus hangrasuk busana kasatriyan. Sangsaya bagus pasuryane
pinanganten kakung, sangsaya sulistya
citrane pinanganten putri, sawusnya hangrasuk busana kasatriyan. Risang temanten sarimbit sangsaya angenguwung prabane, sangsaya
mancorong guwayane, sangsaya manteb penggalihe.
Jroning lumaksana kekalihira tansah akekanthen asta
prasasat tan bisa pisah, pindhane renggang gula kumepyur glali. Kekalihira
satuhu wus trep pindha curiga manjing jroning warangka. Sanadyan kang sajuga
jejer priya kang sawiji putri parandene kekalihira wus manunggal ing cipta rasa
myang karsane …. Paraning sedya arsa lelayaran ing samodraning agesang
bebrayan, sajuga kang sinedya nggayuh kulawarga kang bagya lan mulya. Pramila
jroning lumaksana tansah bambabar esem kang sarwa manis , ing semu kejawi
hangaturaken agunging panuwun,
nanging ugi tansah
nyuwun tambahing pangestu dhumateng sagung para tamu, murih sembada ingkang
sinedya.
Gantiya ingkang winuwus. Kang lumampah sawingkinging pinanganten
sarimbit, nenggih para putri dhomas. Adhampyak-dhampyak lampahe sarwa sigrak,
dedeg piadege racak, dhasare endah anggone macak, eseme semanak, mila mboten
mokal lamun ingkang nyawang samya cingak.
Panutuping Kirab nenggih rama ibu saking pinanganten
sarimbit. Samya bombong jroning
pengghalih, dupi hamriksani pinanganten sarimbit datan kuciwa. Saya wuwuh
sukaning penggalih para werdha catur, pindhane kadya kajugrugan wukir sari
karoban samodra madu, dupi hamriksani kathahing para tamu ingkang samya
kepareng rawuh. Katingal para tamu samya karenan jroning penggalih, pratandha
suka jumurung hastuti mring kang lagya hanawung darmaning asepuh. Tan rinasa,
ing mangke rising penganten sarimbit wus ngancik unggyan kang tinuju. Daya-daya
dening Ki Subamanggala gya
kaaturan lenggah malih ing dhampar pinasri
Gelising carita, dupi wus sembada hangayahi karya, ki
subamanggala gya paring sasmita dhumateng para pangayabing
kirab, kinen wangsul mring papaning sowang-sowang. Pra paraga kawistara suka ing wardaya dupi wus bangkit hangentasi karya.
Aturipun panatacara badhe paripurna
Para sepuh, aji
sepuh ingkang satuhu kinabekten, sagung para tamu ingkang winengku ing
kabagyan.
Adicara pahargyanipun
Nimas Ayu Siti Wulandari putra putri kinasih saking Bapa - Ibu H. Kusumahadi ingkang jinatukrami kaliyan Anak Mas Teguh
Raharja putra kakungipun Bapa - Ibu Sastra Widagdo ndungkap paripurna.
Katur
dhumateng Bapa - Ibu H. Kusumahadi tuwin Bapa - Ibu Sastra Widagdo sumrambah
temanten sarimbit, keparenga jengkar saking sasana rinengga tumuju lan jumeneng
ing sangajeng wiwaraning sasana pahargyan saperlu nyuwun pangestu sinartan
ngontabaken konduripun para tamu.
Aturipun panatacara mungkasi adicara
Para tamu kakung
miwah putri ingkang winengku ing suka basuki
Kairing
ngumandanging Ayak-Ayak Slendro Manyura. Kawistingal pamangku gati, besan sekaliyan
garwa tuwin temanten sarimbit kepareng sampun jumeneng ing sangajeng korining
sasana pahargyan. Punika kinarya pratanda bilih pahargyan ing titi wanci punika
sampun paripurna.
Pamangku gati
sarimbit lumantar kula ngambali ngaturaken aguning panuwun awit rawuh
panjenengan sedaya, paring donga pangestu ugi tandha tresna ingkang awujud
punapa kemawon, saestu adamel bingahing Bapa
- Ibu H. Kusumahadi sakulawarga.
Pamangku gati
kanthi andhap asoring manah nyuwun samudra pangaksama, nglenggana anggenipun
nampi rawuh panjenengan sedaya temtu wonten samukawis ingkang adamel cuwa.
Dene kula
pribadi, ingkang piniji ndherekaken adicara pawiwahan-pahargyan punika tansah
anyadhong duka awit tebih saking paramasastra, kiranging subasita tuwin cetheking pangertosan
kula.
Ndherekaken
sugeng kondur sinartan pemuji mugi panjengan sedaya tansah kinasilaken ing
rubeda, dumugi dalem sowang-sowang pinanggih kulawarga kanthi bagya mulya.
Ing wasana
sumangga asesanti : Sura dira jayaningrat lebur dening pangastuti.
Nuwun, matur nuwun.
Wassalamu’alaikum
warahmatullahi wabarakatuh
TULADHA
PASRAH
PENYINGSET
Nuwun,
Kula Nuwun.
Kasugengan,
katentreman, kamulyan tuwin kabagyan awit peparing saking Gusti Ingkang Maha
Welas lan Maha Asih mugi tansah kajiwa kasarira ing jiwangga panjenengan sedaya
lan kula waradin sagung dumadi.
- Ingkang winantu ing pakurmatan
Bapa…………………………....(asma ingkang nampi) ingkang hangemban wajib luhur
minangka sulih sarira Bapa/Ibu…………………...…….(asma Bapa/Ibu CPP) sekaliyan.
- Ingkang dhahat kinurmatan
Bapa/Ibu……………………..………(asma Bapa/Ibu CPP).
Ingkang
langkung rumiyin, keparengna kula minangka talanging atur Bapa / Ibu
……………………………… (asma Bapa / Ibu CPK) nepangaken nama kula. Ingkang kesdu
hanimbali kula pun …………………………………………….
Sowan
kula ing titi wanci punika ndherekaken Bapa……………………..(asma Bapa/Ibu CPK)
sekaliyan garwa, kairing sesepuh, sanak kadang tuwin mitra pitepangan
keparengna matur wonten ngarsanipun Bapa/Ibu……………………………
Atur kula ingkang kapisan,
nuwuninggih ngaturaken salam taklim saking Bapa…………………sekaliyan garwa mugi
katur dhumateng Bapa/Ibu……………….…sakulawangsa, sinartan pepuji mugi tansah
kinayoman denging Gusti Ingkang Hamurbeng Dumadi.
Kaping kalih,
gegayutan kaliyan manunggaling karsa anggenipun badhe sami ngraketaken
pasedherekan kanthi mangun bebesanan lumantar palakraminipun Anak Mas……………………………atmaja kakung saking
Bapa/Ibu……………………………….kaliyan Nimas Ayu…………………………….. putra putrinipun
Bapa/Ibu……………………………sekaliyan, kula kautus hangaturaken ubarampe sarat sarana
palakrama kinarya hanetepi adat tatacara ingkang lumaksana.
Ananging
nyuwun samodra pangaksama bilih sarat sarana ingkang katur namung sepala lan
boten kula sebataken setunggal mbaka setunggal. Mbok bilih sarat sarana kalawau kirang ndamel sarjuning panggalih,
Bapa/Ibu……………….(Bapa CPK), nyadhong samodraning pangaksama.
Kaping tiga,
sowan kula ugi hanganthi calon putra tematen kakung Anak Mas………………………….
kanthi
sowanipun calon temanten kakung punika minangka pratandha bilih anak kula calon
temanten siyaga nindakaken jejibahan ngenut rantaman adicara ingkang sampun
karantam.
Boten
katalompen Bapa/Ibu……………..sakulawangsa tansah ndherek dedonga mugi reroncening
adicara ingkang sampun karacik saha karantam saged lumaksana kanthi tumata
datan manggih rubeda.
Nglenggana,
sowan kula sapangiring temtu wonten suba sita ingkang kirang damel renaning
driya mawantu-wantu nyuwung agunging
pangaksama. Semanten ugi kula pribadi, minangka talanging atur, temtu
wonten subasita ingkang boten tumata, kaladuking atur ingkang ngelantur, kanthi
andhap asoring manah nyuwun samudra pangapunten.
Makaten
atur kula,
Nuwun…,
matur nuwun
TULADHA
NAMPI
PASRAH PENYINGSET
Nuwun,
Kula Nuwun.
Sih
nugraha miwah wilasaning Gusti Ingkang Maha Wasesa, mugi tansah kajiwa kasarira
ing jiwangga panjenengan sedaya lan kula waradin sagung dumadi.
- Ingkang kinurmat Bapa………………..(asma
ingkang pasrah) ingkang jumeneng minangka duta saraya
Bapa/Ibu……………….…..(asma Bapa/Ibu CPK) sekaliyan.
- Ingkang sinuba ing pakurmatan
Bapa/Ibu………………………(asma Bapa/Ibu CPK).
Keparengna
kula pun……………………………...……… kadhawuhan matur
minangka sulih raga Bapa/Ibu……………………… (asma Bapa/Ibu CPP) tumanggap
pangandikan panjenengan.
Saderengipun
kula tumanggap matur, Bapa/Ibu…………………….
ngaturaken sugeng rawuh dhumateng Bapa/Ibu……………………….sekaliyan garwa tuwin
sesepuh, sanak kadang saha para pangiring.
Kapisan,
paring salam taklim saking Bapa…………………………sarimbit garwa, kula tampi kanthi
bingahing manah lan badhe kula aturaken dhumateng Bapa-Ibu………………………
Kaping kalih,
paring sarat sarana minangka panyingsetipun pirembagan tuwin tetangsulaning
katresnan saestu damel remening Bapa/Ibu………………………….. mugi sageda dados sarana
ngrumaketaken pasedherekan antawisipun kulawarga Bapa/Ibu …………………….tuwin
kulawarga………………………….
Kaping tiga,
rawuh panjenengan hanganthi calon putra temanten kakung Anak Mas …………………………saestu saged damel bombong
manahipun Bapa/Ibu……………………...
Paring
donga pangestu panjenengan sedaya sageda handayani kulawarga
Bapa/Ibu……………………tuwin Bapa/Ibu …………………………sagotrah anggenipun badhe nglampahi
reroncening adicara ingkang sampun tinata.
Bapak/Ibu……………………………………anggenipun
ngacarani rawuh panjenengan sinaosa sampun karantam kanthi mathing-mathing
namung temtu taksih wonten kekirangan, satemah dadosaken cuwaning manah
panjenengan sedaya. Lumantar kula tansah hanyadhong lumunturing sih samodra
pangaksama.
Semanten
ugi kula ingkang matur hananggapi pangandikan panjenengan, temtu wonten wicara
tuwin basa ingkang boten jumbuh
paramasastra, saha tatakrami ingkang boten prayogi, nyuwun agunging jalanidi
pangaksami.
Makaten
atur kula,
Nuwun…,
matur nuwun
TULADHA PAMBAGYAHARJA ING
ACARA PANYINGSETAN
Nuwun,
Kula Nuwun.
- Para alim ulama,
ingkang siyang ratri tansah sumandhing pustaka suci wahyuning Illahi,
ingkang dados panuntun kiblating panembah.
- Para sepuh, sesepuh
ingkang satuhu pana ing pamawas saha lebda ing pitutur ingkang dahat
binektenan
- Para satriya
prawiraning nagari, pangemban pangembating praja, pangayomaning kawula
dasih ingkang dhahat pantes sinudarsana
- Ibu-Bapa para tamu
sumrambah kadang wredha mudha ingkang satuhu bagya mulya
Ing
ari punika, Raditya Cemengan inggih Minggu Wage surya kaping…………… 2013. mradapa
dhawuhipun Ibu-Bapa ………………………… keparengna kula matur wonten ngarsa panjenengan
sadaya.
Ingkang
langkung rumiyin sumangga panjenengan sadaya lan kula tansah ngunjukaken puja
pudyastuti dhumateng Gusti Ingkang Maha Wasesa, ingkang sampun hambabar sih
kanugrahan ingkang awujud kawilujengan, kasarasan, katentreman miwah kabagyan
dhumateng panjenengan sadaya lan kula, satemah saged makempal manunggal wonten
dalemipun Bapa………………………………. kanthi wilujeng tebih saking pambeng, widada datan
manggih rubeda.
Ingkang
sepisan, Bapa/Ibu ………………………….sekaliyan garwa ngaturaken pambagya wilujeng,
sugeng rawuh sinartan agunging panuwun ingkang tanpa pepindhan, dene
panjenengan sedaya sampun kesdu
nyisihaken wekdal saha ngetheng-enthengaken salira, rawuh wonten sasana
pahargyan ngriki. Mugi penjenengan sadaya kepareng pinangka paseksi saha paring
puja pangestu dhumateng Bapa/Ibu
……………………………….sekaliyan anggenipun badhe hanyingseti pirembagan kaliyan Bapa/Ibu
……………………………….sarimbit garwa ingkang pidalem ing…………………………………………, gegayutan
kaliyan anggenipun badhe malakramakaken putra putrinipun ingkang asesilih
………………………………………..kaliyan Anakmas
Bagus ……………………………...
Mugi
paring donga pangestu panjenengan saged handayani dhumateng putra kekalih,
satemah saged kasembadan palakrami miwah mangun balewisma bagya mulya kang
sinedya
Salajengipun,
ingkang amengku gati ugi ngaturaken panuwun ingkang tanpa upami, tumrap sedaya
paring panyengkuyung ingkang awujud bau suku, iguh pertikel, saha tandha tresna
ingkang awujud punapa kemawon. Punika sadaya sayektos adamel
pangentheng-entheng sesanggeman, satemah damel rancag-gancaring pahargyan, sarta bombonging penggalih Bapa/Ibu
………………………………..sakulawangsa.
Sambet
kaliyan sedaya sih kadarman panjenengan kala wau, panjenenganipun boten saged
atur piwales punapa-punapa, kajawi amung sumarah dhumateng Ingkang Maha Mirah,
mugi panjenengan sadaya pikantuk piwales ingkang linangkung.
Para
sepuh, sesepuh ingkang dhahat pinundhi,
Para
rawuh kakung miwah putri ingkang manggya suka basuki,
Bapa
miwah Ibu ……………………………sagotrah, anggenipun badhe ngacarani rawuh panjenengan
lugunipun sampun karantam, katata, kagantha-gantha mrih boten nguciwani.
Ananging Bapa-Ibu ………………………………..nglenggana taksih wonten kalepatan saha
kekirangan tumrap sadaya aruh, lungguh, rengkuh miwah suguh. Awit saking
punika, kanthi andap asoring manah panjenenganipun sagotrah nyuwun agunging
jalanidhi pangaksami
Dene
kula ingkang sinaraya hanawung kridha minangka talanging basa saking ingkang
amangun suka, sadaya unggah-ungguh ingkang kirang jumbuh, suba-sita ingkang
damel kuciwa, tumpang suhe basa saha lepat pangrakiting ukara, mugi panjenengan
kesdu paring pangaksama
Panutuping
atur,
Suradira jayaningrat lebur dening pangastuti
Nuwun,
Matur Nuwun
TULADHA
PASRAH
CALON / TEMANTEN KAKUNG BADHE IJAB / PANGGIH
Nuwun,
Kula Nuwun,
Sih
wilasaning Gusti Ingkang Maha Welas lan Asih, mugi tansah kajiwa kasarira
wonten ing jiwangga panjenengan sedaya lan kula waradin sagung dumadi
- Ingkang satuhu kinurmatan
Bapa……………………….…(asma ingkang nampi) ingkang jumeneng minangka sulih sarira
Bapa/Ibu…………………….(Bapa CPP) sekaliyan.
- Ingkang winantu ing pakurmatan
Bapa/Ibu……………………(Bapa CPP) sakulawarga.
Keparengna
kula minangka talanging basa saking Bapa/Ibu………………………(Bapa CPK) matur wonten
ngarsa panjenengan :
Atur
kula ingkang kapisan, nuwuninggih
ngaturaken salam taklim saking Bapa……………sekaliyan garwa mugi katur dhumateng
Bapa/Ibu…………………sarimbit, sinartan pepuji mugi Bapa/Ibu……………….tansah pinaringan
rahmating Gusti Ingkang Maha Suci satemah hamanggih suka basuki.
Kaping kalih,
sowan kula kinen hamasrahaken calon
pengantin kakung
Anakmas…………………………. putra kakungipun Bapa/Ibu………………………..kanthi pangajab
mugi kaijab kabulaken kaliyan Nimas Ayu………………….atmaja putri
kinasih Bapa……………………sekaliyan
ngenut satataning agami miwah angger-anggering nagari. Awit saking punika mugi wonten kepareng
panjenengan hanampi kanthi rila legawaning wardaya.
Kaping tiganipun, kula
sapangiring ndherek nyenyuwun mugi lampahing adicara ingkang ginelar samangke
tansah pinaringan lulus raharja nir ing sambekala saking Gusti Ingkang Maha
Wisesa. Sedaya pamurbaning adicara kula sumanggakaken dhumateng kulawarga
Bp/Ibu………………
Sowan
kula sapangiring temtu wonten wicara tuwin suba sita ingkang kapenggalih kirang
damel renaning driya mawantu-wantu nyuwung agunging samodra pangaksama. Dene kula pribadi,
minangka talanging basa tebih saking kawruh paramasastra, sarta kiranging
trapsila, kaladuking atur ingkang ngelantur, kanthi andhap asoring manah nyuwun
pangapunten lan pitutur.
Nuwun…, matur nuwun.
Menawi
pasrah / tampi ing adicara panggih
:
- Calon
pengantin
kagantos pengantin
- Kaijab
kabulaken
kagantos kapanggihna
- Satataning
agami miwah angger-anggering nagari kagantos adat
widi widana ingkang lumampah ing tlatah ngriki
TULADAHA
NAMPI
PASRAH CALON / TEMANTEN KAKUNG
BADHE IJAB / PANGGIH
Nuwun, Kula Nuwun
- Ingkang winantu ing
pakurmatan Bapa………………….………, ingkang hangemban wajib luhur saking
Bapa/Ibu…………………………… sekaliyan garwa
- Baraya agung
Bapa/Ibu………………………ingkang satuhu winengku ing karaharjan, sumarambah para
Ibu, Bapa dalah kadang pangiring calon / temanten kakung ingkang satuhu
bagya mulya
Keparengna
kula ingkang tinuding lan sinaraya dados talanging basa Bapa/Ibu………………..… sakulawangsa, matur
tumanggap pangandikanipun Bapa/Ibu…………………… sarimbit garwa lumantar Bapa
…………………….
Purwaning
atur, kula ngaturaken pambagyaharja sugeng rawuh dhumateng ingkang kinurmat
Bapa/Ibu…………………….sumrambah para pangiring calon / temanten kakung
Salam
taklimipun Bapa/Ibu……………………… ingkang kaparingaken dhumateng Bapa/Ibu……………….. sekaliyan garwa katampi
kanthi bingahing manah, kosok wangsulipun Bapa-Ibu……………………….ugi ngaturaken
salam taklim katur dhumateng panjeneganipun Bapa/Ibu…………………………… sagotrah,
sinartan pepuji mugi-mugi tansah kinayoman dening Gusti Ingkang Hamurbeng
Dumadi.
Pamasrahing
calon temanten kakung Anakmas …………………………….ugi kula tampi kanthi suka renaning
manah ingkang tanpa upami, lan badhe
kaijab-kabulaken kaliyan Nimas Ayu …………………………………….. jumbuh kaliyan agami tuwin satataning
nagari.
Salajenganipun,
sumangga panjenengan lan kula tansah memuji mring kang Maha Suci mugi calon
penganten kekalih sageda anggayuh kamulyaning gesang, jumbuh kang ginayuh, dadi
kang kaesthi.
Bapa/Ibu………………………..sakulawarga
nyuwun sih lumunturing samodra pangaksama, awit anggenipun ngacarani rawuh
panjenengan sadaya kirang adamel suka rena. Kula pribadi ingkang matur minangka
sulih salira ingkang hamengku gati ugi nyuwun agunging pangaksami sedaya
kekirangan sarta kalepatan.
Purnaning
atur,
Nuwun,
Matur Nuwun
TULADHA
PASRAH
TEMANTEN SARIMBIT ING
ADICARA BOYONG MANTEN
Nuwun, Kula Nuwun.
- Ingkang dhahat kinurmatan Bapa…………………..
ingkang jumeneng minangka sulih sarira Bapa/Ibu…………………………….sakulawangsa.
- Ingkang winengku ing karaharjan
Bapak/Ibu……………………..
Purwaning
wicara kula sapangiring tansah memuji dhumateng Gusti Ingkang Maha Kuwaos, dene
sowan kula sapangiring pinaringan kawilujengan satemah saged mboyong risang
pinanganten sarimbit ingkang sinengkuyung para sepuh, sanak kadang tuwin mitra
pitepangan.
Keparengna
kula minangka sulih raga saking Bapa/Ibu………………………….matur wonten ngarsa
panjenengan.
Kapisan,
kula ngaturaken salam taklim saking Bapa/Ibu………………………..mugi katur
Bapa/Ibu………………………………sagotrah.
Kaping kalih,
sowan kula hanganthi risang pinanganten sarimbit kaboyong
saking…………………………….dumugi wonten ing wisma ngriki. Mugi handadosna kawuningan
bilih putra temanten sarimbit sampun dhaup palakrama rikala dinten………………….surya
kaping………………….titi wanci tabuh………….mapan wonten ing…………………………. Risang
pinanganten sarimbit winiwaha sarta pinahargya mawi adat jawi kanthi prasaja.
Kaping tiga. rehning
sampun kirang langkung sepeken sarta mundhi dhawuh pamundhutipun
Bapa/Ibu…….........................,
putra temanten sarimbit kula sowanaken lan kula pasrahaken dhumateng
Bapa/Ibu………………………sakulawangsa.
Sadangunipun
cumondhok ing papan kula, Anakmas Bagus…………………………..kaliyan Nimas
Ayu…………………………….kawistingal atut-runtut runtang-runtung rerentengan pindhanipun
datan ginggang sarikma pinara sasra. Sedaya kalawau boten uwal saking pitutur
luhur saking para sepuh, tuwin puji pandonga sesepuh miwah kulawarga sarta kadang mitra
cinaket. Mugi kawontenan punika saged lestari tumekeng wuri, ngantos
kaken-kaken ninen-ninen.
Panyuwun
kula, mugi wonten kepareng panjenengan nampi putra temanten kekalih karengkuh
putra piyambak. Rehning putra manten taksih mudha tumaruna, dereng cekap ing
ngelmi gesang bebrayan, pramila dhumateng Bapa/Ibu………………………………………mugi kersaa
paring pitedah miwah wewarah amrih gesangipun saged manggihaken kulawarga
ingkang bagya mulya.
Kula
nglenggana pisowan kula sapangiring wonten kalepatan, kirang subasita miwah
tatakrama, kula nyuwun agunging samodra paaangaksama. Hambok bilih mangkeh
adicara sampun paripurna kula miwah pangiring nyuwun pamit sarta nyuwun
tambahing donga pangestu.
Puput
pepunthoning atur, temtu wonten cicir-ceweting atur, kaladuking kandha miwah
solah bawa, kula nyuwun agunging pangaksama.
Nuwun,
Matur nuwun
TULADHA
NAMPI
PASRAH MANTEN SARIMBIT ING
ADICARA BOYONG MANTEN
Nuwun,
Kula Nuwun
- Ingkang winantu ing pakurmatan
Bapa…………………..ingkang hangemban wajib luhur ing madyaning bebrayan.
- Ingkang winengku ing karahayon
Bapa/Ibu……………………………..
Keparengna
kula matur tumanggap wedharing pangandikan saking Bapa………………..minangka sulih
sarira saking Bapa/Ibu…………………..
Datan
kendhat pamuji sukur kula, dene risang pinanganten sampun saged kaboyong kanthi
rahayu widada kali sing sambekala, dumugi griya kula ingkang prasaja punika.
Kula ngambali ngaturaken sugeng rawuh dhumateng Bapa/Ibu………………miwah para
pangiring temanten sarimbit.
Kapisan,
menggah salam taklim saking Bapa/Ibu………………..kula tampi kanthi suka bingahing
manah, kosok wangsulipun kulawarga Bapa/Ibu…………………ugi ngaturaken salam taklim
dhumateng kadang besan sinartan pepuji mugi tansah cinaketaken ing
kanugrahaning Gusti Ingkang Maha Suci, tinebihaken saking tulak sarik bendu
panyendhu,
Kaping kalih, kula
sanget ngaturaken agunging panuwun dene panjenengan sampun kesdu mboyong putra temanten sarimbit sarta njagi
raharjaing marga satemah saged prapta wonten ing papan punika kanthi kayuwanan
. Menggah dhawuh pangandikan panjenengan masrahaken risang pinanganten sarimbit
sampun kula tampi kanthi lila legawaning manah.
Menggah
pamundhut panjenengan, badhe kula sendikani, putra temanten kekalih kula
rengkuh anak piyambak, tanpa benten-bentenaken antawisipun Anakmas…………………..…..……….kaliyan Nimas Ayu………….……………………… Kula
nayogyani sanget bilih kekalihipun taksih mudha taksih cubluk ngilmi gesang
bebrayan. Pramila sumangga sesarengan paring pitedah sarta wewarah mrih
kamulyaning gesang ing madyaning bebrayan.
Wusananipun,
mugi kasekecakaken anggenipun paring pangestu dhumateng putra temanten.
Nglenggana anggen kula nampi sarta ngacarani rawuh panjenengan kirang damel
mareming galih, mugi panjenengan kesdu bikak wiwaraning kawicaksanan, hambuka
wiwara samodra pangaksama. Dene kula pribadi ugi nyuwun agunging jalanidi
pangaksami sedaya atur miwah tatakrami ingkang boten damel renaming penggalih.
Sakundur
panjenengan samangke, Bapa/Ibu………………………..sakulawarga namung saged ngaturaken
sugeng kondur, mugi rahayu kang sami pinanggih.
Nuwun.
WACAN – RUJUKAN
·
Dewan Pengurus Pusat Permadani, 2006. Gegaran Baku
Pawiyatan Permadani (GBPP).
·
Dewan Pengurus Pusat Permadani, 2012. Bebakalan Baku
Pawiyatan Panatacara tuwin Pamedharsabda.
·
Permadani, 2006. Seserepan Pawiyatan Panatacara tuwin
Pamedharsabda. Semarang.
·
Poerwadarminta, W.J.S.; Baoesastra Djawi.1937.
·
Rama Sudi Yatmana, Dr. 2002. Tuntunan Kagem para
Panatacara tuwin Pamedharsabda, Semarang, CV. Aneka Ilmu.
·
Sutawijaya Danang R.; Sudi Yatmana, R.M.A. 1986.
Upacara Penganten, Tatacara kejawen. Semarang, CV. Aneka Ilmu.
·
Wiyoto, H. Ir.; Renggeping Wicara. Magelang, Permadani
Kab. Magelang.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar